Autor : Mario Vargas Llosa
Marzenie Celta (angielskie tłumaczenie The dream of the Celt) jest jedną z ostatnich pozycji w dorobku peruwiańskiego autora z 2012 r., wyróżnionego dwa lata wcześniej przez Szwedzką Akademię literacką nagrodą Nobla. Mario Vargas Llosa to prestiżowe wyróżnienie otrzymał za "jego kartografię struktur władzy i dojmujące ukazanie oporu,buntu i porażki jednostki ludzkiej".
Druga część uzasadnienia znakomicie oddaje charakter powieści Marzenie Celta, która należy do nurtu powieści historycznej. Fabuła ogniskuje się na postaci Rogera Casement'a, którego życiorys Llosa barwnie odtworzył wertując pamiętniki, raporty, artykuły prasowe oraz inne dokumenty żródłowe, uzupełniając te żródła własną wyobrażnią,
Dlaczego zdecydowałem się przeczytać tą powieść, mniej znaną w porównaniu do wcześniejszych dzieł autora ? Po pierwsze, to generalnie już od jakiegoś czasu chciałem zapoznać się bliżej z twórczością Llosy. Przeczytałem wcześniej tylko jedną jego pozycję, wieki temu właściwie, zbiór esejów i artykułów prasowych pod tytułem Making Vawes. Muszę przyznać, że jego styl i poczucie humoru przypadło mi do gustu. Poza tym, chciałem się dowiedzieć czegoś na temat pobytu Casementa w Kongu, w którym spędził dwie dekady swojego życia w końcu XIX wieku.
Bohater, tytułowy Celt (gdyż był Irlandczykiem) pracował w prywatnej kolonii króla Belgii w Kongo, najpierw jako agent handlowy i administrator, aby w pózniejszym okresie zostać brytyjskim konsulem w Kongo. Tam też spotkał Józefa Conrada Korzeniowskiego. Obaj w podobny sposób oceniali to, co działo się w prywatnej własności króla Leopolda, gdzie pod pretekstem misji cywilizacyjnej zamieniono w niewolników i eksterminowano ludność tubylczą. Spotkanie z Casementem utwierdziło Conrada w przekonaniu, że po przyjeżdzie do centralnej Afryki w europejskich kolonizatorach uaktywniały się demoniczne instynkty. Na bazie tych doświadczeń, Conrad napisze słynna powieść Jądro Ciemności.
Roger Casement wyjechał do Konga jako młodzieniec, wierząc idealistycznie, że bierze udział w epokowym i wyjątkowym eksperymencie, a jego zaangażowanie wniesie coś do ogólnego rozwoju ludzkości. Szybko jednak przestał mieć złudzenia co do szlachetnych intencji europejskich kolonizatorów. Mało tego, będąc świadkiem nieludzkiej eksploatacji rdzennej ludności, zaczął uświadamiać sobie, że jego ojczysta Irlandia była w zasadzie też kolonią, krajem, który stracił swoją tożsamość w wyniku brytyjskiej okupacji i anglicyzacji. W tym przekonaniu utwierdził się w Ameryce Południowej, w pierwszej dekadzie XX wieku, gdzie zaobserwował jak brutalnie traktowano rdzenną ludność Amazonii. Po doświadczeniach życia w tropikach, jego życie ulegnie przewartościowaniu, w nastepstwie czego porzuci funkcje urzędnika Imperium Brytyjskiego, agitując czynnie za secesją Irlandii ze struktur Wielkiej Brytanii.
Strukturalnie powieść składa się z trzech części, poznajemy kolejno przeżycia bohatera w Kongu, potem w Amazonii, a w ostatniej części w Irlandii i Europie. Nadzieje, rozterki i rozczarowania Rogera narrator przedstawia w trzeciej osobie. Można odnieść wrażenie, że pisarz wszedł jakby w głowę bohatera książki, tak autentyczne wydają sią przeżycia bohatera. Język powieści jest elegancki i przejrzysty, ale rzeczowy bez zbędnych ozdobników. Są plastyczne opisy egzotycznej przyrody, nie dominują one jednak narracji tak jak np. w powieściach podróżniczych Arkadego Fidlera. Również rzeczowo Llosa przedstawia pozostałe postacie w powieści, przekonywująco oddając charakter osób, które stanęły na życiowej ścieżce głównego bohatera.
Kogo może zainteresować Marzenie Celta? Myslę, że z pewnością tą książkę polubią zwolennicy pozycji biograficznych, powieść jest w zasadzie sfabularyzowaną biografią. Mnie szczególnie podobało się wierne oddanie realiów życia w tropikach, autor ukazał jakim piekłem dla Europejczyków był klimat i nieprzebrana dżungla. Zresztą tropiki nie były rajem dla samych tubylców, którzy w Kongu marli często na skutek malarii czy ukąszeń muchy Tse-Tse. W mojej opinii autor świetnie uchwycił też ducha tamtych czasów, kiedy to dominowała wiara w naukę i postęp oraz misję białego człowieka względem tzw. "dzikich".
